|
Bijgewerkt op
|
|
1 februari 2017
|
|
|
|
|
|
|
|
|
STADSGESCHIEDENIS
|
|
DEEL
I
|
|
|
|
|
|
De kaart van Rome
|
|
In het algemeen wordt de stadsgeschiedenis van Rome in drie
perioden verdeeld. Het is van belang dat de bezoeker van de stad Rome zich
dat realiseert.
|
|
Wandelend in of rijdend door Rome zijn de voor die betreffende
bestuursvorm kenmerkende gebouwen of de resten ervan te zien.
|
|
|
|
'Roma Romana'
|
|
±
750 vóór Chr. - ± 450 na Chr.
|
|
de
Romeinen / het Romeinse Rijk
|
|
|
|
Het gebied van de 'zeven heuvels' (min of meer gelegen in een
ring om het Forum Romanum) tot aan de Muur van Aurelianus.
|
|
|
|
|
|
|
'Roma Papale'
|
|
±
450 - 1870
|
|
de
pausen / de Kerkelijke Staat
|
|
|
|
Het gebied aan beide zijden van de Tiber (in de bocht van de
rivier), het Vaticaan en enkele 'enclaves' als Giovannipoli (San Paolo
fuori le Mura) en Laurenziopoli (San Lorenzo fuori le Mura).
Een groot deel van het gebied binnen de Aureliaanse Muren wordt
niet meer bewoond en dient gedeeltelijk als bouw- en weiland.
Feitelijk is dit Rome kleiner dan het Romeinse Rome.
|
|
|
|
|
|
|
'Roma Capitale'
|
|
1870
- heden
|
|
het
stadsbestuur van Rome / de Italiaanse regering
|
|
|
|
Binnen de Aureliaanse muren worden nu de eeuwenlang
niet-bebouwde gebieden weer benut. Zo verrijzen ten noorden van Stazione
Termini nieuwe gebouwen als huisvesting voor de departementen van de
nieuwe Italiaanse overheid.
Ten noorden van Vaticaanstad, aan de andere kant van Tiber,
wordt een nieuwe woonwijk gebouwd: de Prati met woningen voor de
ambtenaren van die regering.
Als monument voor de eenheid van Italië wordt het Monument voor
Victor Emanuel opgericht, ten behoeve waarvan bijzonder veel Middeleeuwse
bebouwing wordt gesloopt en – in een enkel geval – verplaatst; later
wordt dit tevens Graf voor de Onbekende Soldaat.
Er worden belangrijke doorbraken in de bestaande bebouwing
gerealiseerd: Via Nazionale, Corso Vittorio Emanuele, Via XX Settembre en
Via Cavour.
|
|
|
|
Na 1900 worden buiten de Aureliaanse Muren ten noorden,
noordwesten en zuiden de nieuwe stadswijken in de vorm van zogenaamde
tuinsteden gerealiseerd.
|
|
|
|
Mussolini zet dit voort met – onder andere – de bouw van een
nieuwe voor-stad EUR (voor de wereldtentoonstelling van 1942), de bouw
van het Foro Mussolini (sinds 1945: Foro Italico) (een eigen forum met
een sportcomplex) benoorden de Tiber en de gebouwen rondom het Mausoleo
di Augusto.
|
|
Ook laat Mussolini de middeleeuwse behuizing, ooit gebouwd boven
op de keizerfora en in de omgeving van het Capitool en Teatro di
Marcello, afbreken om de Via del Imperatore (sinds 1945: Via dei Fori
Imperiali), respectievelijk de Via del Mare (sinds 1945: Via del Teatro
di Marcello) te doen aanleggen. Ook zijn tijdens zijn bewind de tempels
onder het Largo Argentina vrijgelegd en vandaar een doorbraak naar de
Tiber-oever aangelegd: de Corso Rinascimento.
|
|
|
|
|
|
|
Oppervlakte
|
|
Het oppervlak van de stad Rome anno 2005 (ca. 1.285 km2)
komt ongeveer overeen met dat van de provincie Utrecht (ca. 1.449 km2).
|
|
|
|
|
|
Het aantal inwoners
en bezoekers
|
|
Ter illustratie van de geografische indeling van hierboven volgt hieronder
een overzicht van het aantal inwoners versus aantal bezoekers.
|
|
In de Romeinse periode
bevinden zich zeer veel mensen op een zeer klein oppervlak, namelijk binnen
de muren van Rome.
Dit zegt – overigens – iets over de omstandigheden waaronder deze
mensen leefden. Als ze de huur konden opbrengen, konden ze terecht in insulae
(flatgebouwen van drie à vier verdiepingen) en verbleven dan bijeengepakt
in één of twee kamers. Anders gedroegen ze zich als daklozen en sliepen in
zelfgemaakte hutjes, opgetrokken tegen muren van gebouwen of elders: in
latrines of andere gebouwen.
|
|
Voorbeelden van goed bewaarde insulae zijn te vinden in
Ostia Antica.
Ook aan de voet van het Capitool, in de luwte van de trap naar de
kerk van Santa Maria in Aracoeli, bevindt zich een insula. De
gegoede burgers woonden op de Palatijn, Aventijn en Pincio in villa's,
zoals te bezichtigen zijn in Pompei.
|
|
|
|
Ten tijde van de Kerkelijke
Staat (Middeleeuwen en Renaissance) wonen de inwoners allemaal
in de bocht van de Tiber (beide zijden) en leven van het land binnen de
Aureliaanse Muren.
|
|
|
|
Wanneer in 1870 Rome tot
hoofdstad wordt uitgeroepen, dus na de val van de Kerkelijke Staat,
breidt de stad zich weer uit. Er treedt een proces in werking zoals dat ook
in andere Europese steden plaatsvindt: men breekt uit de eigen middeleeuwse
omwalling en gaat buiten de muren bouwen. Er worden zogenaamde tuinsteden
ontwikkeld en gebouwd.
|
|
|
|
|
|
In geen van de
hierboven vermelde perioden heeft enige vorm van industrialisatie
plaatsgevonden.
|
|
De aantallen bezoekers en pelgrims dienen in relatie tot het
aantal inwoners te worden bekeken: de economie van Rome drijft voor een
groot deel op toeristen, pelgrims en ambtenaren.
Rome is eigenlijk altijd een dienstencentrum gebleven.
|
|
|
|
Opvallend blijft het dat het door de eeuwen heen mogelijk is
gebleken om de aantallen pelgrims en bezoekers onder te brengen!
|
|
|
|
|
|
|
jaar/periode
|
inwoners
|
bezoekers/pelgrims
|
|
De Romeinen / het Romeinse
Rijk
|
|
|
|
Ca.
350 vóór Chr.
|
30.000
|
|
|
Tussen
125 en 100 vóór Chr.
|
350.000
|
|
|
Periode
keizer Augustus (27-14 na Chr.)
|
> 1.000.000
|
|
|
Periode
keizer Constantijn (306-337)
|
800.000
|
|
|
5de
eeuw
|
500.000
|
|
|
De pausen / de Kerkelijke
Staat
|
|
|
|
Inval
van de Goten (546)
|
40.000 à 50.000
|
|
|
Inval
van de Noormannen (1084)
|
15.000
|
|
|
Pontificaat
paus Innocentius III (1198-1216) (volkstelling)
|
35.000
|
|
|
Pontificaat
paus Nicolaas V (1447-1455)
|
60.000
|
|
|
Heilig
Jaar 1500
|
|
70.000
|
|
1526
|
85.000
|
|
|
1527-1528
|
43.000
|
|
|
Heilig
Jaar 1575
|
|
170.000
|
|
Pontificaat
paus Sixtus V (1585-1590)
|
90.000
|
|
|
Heilig
Jaar 1600
|
100.000
|
210.000
|
|
Heilig
Jaar 1650
|
|
300.000
|
|
1800
|
163.000
|
|
|
Het
stadsbestuur van Rome / De Italiaanse regering
|
|
|
|
1861
|
194.000
|
|
|
1871
|
212.000
|
|
|
1881
|
274.000
|
|
|
Heilig
Jaar 1900
|
|
400.000
|
|
1901
|
422.000
|
|
|
1921
|
660.000
|
|
|
1931
|
931.000
|
|
|
1936
|
1.151.000
|
|
|
Heilig
Jaar 1950
|
1.650.000
|
2.000.000
|
|
1961
|
2.188.000
|
|
|
1971
|
2.782.000
|
|
|
Speciaal
Heilig Jaar 1983
|
|
10.000.000
|
|
Heilig
Jaar 2000
|
|
25.000.000
|
|
2001
|
2.663.000
|
|
|
2014
|
2.753.000
|
14.000.000
|
|
Speciaal
Heilig Jaar 2016
|
2.800.000
|
20.000.000
|
|
|
|
|
|
|
Dezelfde gegevens in
een kort overzicht.
|
|
Jaar
|
150 v.C.
|
0
|
1000
|
1600
|
1900
|
2000
|
|
Inwoners
|
± 350.000
|
> 1.000.000
|
15.000
|
100.000
|
422.000
|
2.500.000
|
|
Bezoekers
|
- - -
|
- - -
|
- - -
|
170.000
|
400.000
|
25.000.000
|
|
|
|
|
|
|
Toelichting bij de getallen
|
|
De inwoneraantallen tot en met de
eerste helft van de 19de eeuw zijn gebaseerd op schattingen of op de archieven
van de parochies van Rome. Vanaf 1861 vonden er regelmatig volkstellingen
plaats
|
|
|
|
|
|
Reageren?
Zie: Voorwoord
|
|
|
|
|
|
|